|
ماتريکس
The Matrix - 1999
|  |
مشخصات قسمت اول فيلم
مشخصات قسمت دوم فيلم
مشخصات قسمت سوم فيلم
ناجی واقعيت در برابر شعور مصنوعی
در سالهای آخر قرن بيستم رنسانس جديدی در تاريخ علوم بشری رخ داد و عصر «های تک» (High Tech) به شکوفايی رسيد . جذابترين و عينی ترين پديده ء اين دوران پيدايش شبکه های کامپيوتری و نهايتا رشد و اعتلای «اينترنت» بود : هنر هشتم بشر . اين تکنولوژی جديد واژه ها ، فرهنگ ، اخلاق ، مناسبات ، ادوات و امکانات جديدی را با خود به همراه آورد : «فضای مجازی» (Cyber Space) ، وب (Web) ، ايميل (E-mail) ، چت (Chat) ، نيوز گروپ (Newsgroup) ، ای کامرس (E-commerse) ، و ... ، در کنار رشد ماشين آلات و ابزارمندی بشر که خود سبک های جديدی را در هنر آفريده بود ، پديده های جديد نيز وارد عمل شدند . وحشت از ماشينيزم و استيلای ماشينها در اذهان برخی و در نتيجه در آثار تخيلی ظاهر شد ، در ادامه ء سبک های پُست مدرن ، تخريب گر (Deconstructionist) ، هيوی متال (در موسيقی) و امثالهم سبک جديدی نيز با نام «سايبر پانک» (Cyberpunk) ظاهر شد که بيشتر در ادبيات نمود داشت . اصطلاح «سايبر» از معادل يونانی Kubernetes به معنای سکاندار و راننده گرفته شده و هم کناری آن با اصطلاح Punk (بی ارزش) معنای تلفيقی منتزعی می سازد برای اطلاق به "واکنش لازم امروزی در قبال دنیای دم به دم در حال تحول و تغییر" و تصوری قاطع برای "مقابله و مبارزه با تهاجمات ادبی ، زبانی ، و علمی صاحبان دانش نو به فرهنگ و نرم های گروه ها و جوامع دانش پذير" . سايبرپانک به مفاهيم ِمهاجم ِناشی از فرهنگ و تکنولوژی امروزه می پردازد و از نظريه پردازان معتبر آن می توان دانا هاراوِِی Donna Haraway و سندی استون Sandy Stone را نام برد . آيا سايبرپانک حاصل طغيان فرهنگ عامه ء مردم در قبال پيشرفت و اعتلای علم و تخيل است ؟ اهميت تکنولوژيک «پيشرفت» غيرقابل انکار و مرهون انقلاب ديجيتال (کامپيوتری) و تکنيکهای واقعيت مجازی است ، ولی آيا می توان براحتی عبارت زير از بروس استرلينگ را پذيرفت :
«هر کاری را که بتوان با يک موش انجام داد می توان با يک انسان نيز انجام داد . و ما می توانيم با يک موش کارهای زيادی بکنيم . پذيرش اين موضوع خيلی سخت است ، ولی واقعيت دارد . چون چشانمان را می بنديم واقعيت از بين نمی رود . اين يعنی سايبر پانک» .
و «ماتريکس» برادران واچوفسکی از غلبه ء هوشی مصنوعی با نام The Matrix می گويد ، و کمی بيشتر از فلسفه ای پيچيده نيز استفاده می کند . فلسفه برای سرگرمی يا سرگرمی برای طرح فلسفه ؟ چه فرق دارد ... هر دو را در اختيار داريد . آيا آنچه را واقعيت می پنداريد ، رويا نيست ؟ يا بالعکس ؟
ما لعبتکانيم و فلک لعبت باز
از روی حقيقتی نه از روی مَجاز ... ؟
از اينجاست که مبارزه ء با اثرات تهديدگر شعور مصنوعی توسط انسانی موعود با نام Neo(به معنای «جديد») آغاز می شود . يک داستانِ جذاب علمی- تخيلی با فلسفه ای هيجان انگيز و با پرداختی غيرمتعارف آغاز می شود :
شبي در يكي از طبقات فوقاني ساختماني قديمي در محله اي پست ، نيروهاي پليس زني را محاصره و دستگير مي كنند . كاراگاهي عاليرتبه به محل مي رسد و از اقدام افسر پليس حاضر براي دستگيري زن انتقاد مي نمايد و مي گويد : " تمام مردانت بايد تابحال كشته شده باشند.! " زن با حركات رزمي بسيار سريع و خارق العاده تمامي ماموران پليس راكشته و با پرشي پروازگونه از فراز ساختمانهاي بلند و از مقابل كاراگاه و همراهانش مي گريزد. به باجه ي تلفن عمومي اي كه تلفنش زنگ مي زند داخل شده و گوشي را برمي دارد و درست در لحظه اي كه كاراگاه با كاميوني باجه را منهدم مي كند ، ناپديد مي شود.
توماس اِی آندرسون در اتاق خود ، در مقابل كامپيوتر شخصیش گوشی تلفن بدست خوابش برده ، كامپيوتر مشغول LOAD كردن چند سايت است ، مرد جوان بيدار می شود ، در كامپيوتر كسی او را Page مي كند و Neo مي خواندش و او را به تعقيب خرگوشی سفيد مي خواند ! و صدای كوبيده شدن در رابه او خبر می دهد : Knock/Knock . جمعی پشت در ايستاده اند و بر شانه ء دختری از اين جمع خرگوشی سفيد خالكوبی شده است ...
در ادامه ء داستان آشنايی Neo است با مرفيوس رهبر گروهی زيرزمينی متشکل از انسانهايی که قصد براندازی حکومت Matrix را دارند .
نبرد گروه در انتهای فيلم تازه آغاز می شود .
اندی و لاری واچوفسکی از همان ابتدا به موفقيت خود ايمان داشتند ، از همين رو بود که دو قسمت ادامه ء آن نيز از همان سال ۱۹۹۹ نوشته شده بود و ساخت کار بر اساس قرارداد اوليه (برای ۳ قسمت با تمامی عوامل سازنده و بازيگران) بلافاصله پس از اکران و قطعی شدن موفقيت آن قسمت آغاز شد . و حالا دو قسمت جديد ماتريکس همزمان آماده اند :
- The Matrix Reloaded که از ۲۵ می ۲۰۰۳ پخش جهانی می شود .
- The Matrix Revolutions که قرار است با فاصله ء کمی پس از پايان اکران قسمت دوم اکران شود .
می بينيد که سازندگان به موفقيت قسمت دوم هم کاملا ايمان دارند .
از اولين فيلم هايی که در سطح جهانی به نبرد انسان و ماشين پرداخت و در اين زمينه کاملا موفق بود و جلب توجه نمود «ترميناتور» جيمز کامرون بود . قسمت دوم اين فيلم با عنوان «ترميناتور ۲ : روز داوری» تاثير آنرا دو چندان کرد . ولی پديده ء ماتريکس بسيار پيچيده تر بود ، جلوه های ويژه ، ظرايف ، و تخيلات ساخت آن انکارناشدنی است :
نحوه ء اجرای حرکات رزمی ، غيرعادی بودن پرش ها ، چگونگی جابجايی مکانی قهرمانان ، آموزش فنون مختلف به ايشان ، واقع نمايی و اهميت مبارزات خوبها و بدها ، و ... همه و همه هنر-صنعتی به کمال و جذاب را به نمايش می گذارند . بدون خستگی و در کمال هيجان تماشا می کنيد و در خاتمه ذهن تان هم (حداقل اندکی) مشغول خواهد بود . يک اثر سينمايی تمام عيار : متضمن هنر بنا بر مشروحات فوق برای تماشاگر خاص و سرشار از سرگرمی برای مخاطب عام ، و موفق در گيشه برای سازندگانش .