«شاينينگ» - The Shining
نسخه ء امريکايی «شاينينگ» دومين فيلم ترسناک تاريخ سينما (پس از «جن گير») ساخته ء کارگردان بزرگ سينما «استنلی کوبريک» در سال ۱۹۸۰، در ساعت ۲۰:۳۰ جمعه شب ۲۲/۰۹/۱۳۸۱ با طول مدت ۱۹۷ دقيقه (با بحث و بررسی و تحليل آثار کوبريک) از برنامه ء سينما۴ با حذف چند بخش ناشی از شرابط حاکم بر نمايش آثار سينمايی در ايران (خصوصا تلويزيون) بشرحی که در زير خواهم آورد ، به نمايش درآمد . کوبريک زمان نسخه ء اوليه ء خود را که از نظر زمان نمايش۱۴۶دقيقه طول داشت ، برای نمايش در امريکا و افزايش قدرت اثر فيلم ۲۷ دقيقه کوتاه کرده و نسخه ء نهايی را با مدت زمان نهايی ۱۱۹ دقيقه به نمايش درآورد . بخاطر دوبله ء نخستين بار «شاينينگ» در ايران برای اين نمايش که با حفظ امانت کامل و بر اساس زيرنويس کپی DVD پخش شده ، صورت گرفته است بايد از دست اندرکاران سينما۴ سپاسگزار بود ... و اما آنچه از ۱۱۹ دقيقه که در اين نمايش نديديم :
* دقيقه ء ۶۳ فيلم ، ورود جک به سالن «گلدروم» و روشن کردن چراغ های سالن و حرکت به سوی بار :
- خدايا ! همه چيزم رو برای يه مشروب می دم . روح لعنتی م رو می دم ... برای فقط يه ليوان آبجو .
- (با لبخند) ... سلام لويد . امشب يه کم خلوته ، اينطور نيست ؟ (قهقه ء جک)
قطع به حضور لويدِ بارمن در پشتِ بار با قفسه ای پر از مشروب در پشت سرش .
- بله آقای تورانس . چی می خوايد ؟
- واقعا" خوشحالم اینو می پرسی لوید ... چون اتفاقا دوتا بیستی و دو تا دهی دارم ... درست همینجا تو کیفم . همش می ترسیدم نکنه تا آوریل آینده همونجا بمونن . خوب حالا ... یه بطری بوربون ... یه لیوان کوچولو و یه کم یخ سٌر بده اینور ... اینکار ازت برمیاد . نیست ، لوید ؟ زیاد که سرت شلوغ نیست ؟
- نه قربان . اصلا سرم شلوغ نیست .
- مرد خوب ... تو کارا رو ردیف کن ... من هم همشونو ناکار می کنم . یکی یکی . دردسرهای مرد سفید . لوید ، عزیز من . دردسرهای مرد سفید .
جک در حالی که کيف پول خاليش را درآورده و نگاه می کنه :
- ببين لويد ... بنظرم موقتا جيبم خاليه . اينجا اعتبارم چطوره ؟
- اعتبارتون عاليه آقای تورانس .
- عاليه . ازت خوشم مياد لويد . هميشه ازت خوشم ميومده . همشه بهترينشون بودی . بهترين بارمن لعنتی ... از «تيمباکتو» تا «مين» در «پورتلند» . «پورتلند» و «اورگون» هم به اين خاطر.
- از تعارف شما ممنونم .
- به سلامتی ۵ ماه مصيبت تو اين واگون ... و تمام ضررهای جبران ناپذيری که بهم ميزنه .
(و مشروبش را لاجرعه سر ميکشد.)
- آقای تورانس اوضاع چطوره ؟
- ميتونه بهتر باشه . ميتونه خيلی خيلی بهتر باشه .
- اميدوارم چيز مهمی نباشه .
(جک به ليوانش اشاره می کند و) :
- چيز زياد جدی ای نيست . فقط يه مشکل کوچولوِ ... اون بانک قديمی اسپرم بالای پله ها . البته چيزی که نشه کنترلش کرد نيست . مرسی .
- زنها ، نه ميشه باهاشون زندگی کرد ... و نه ميشه بدون اونها سر کرد .
(جک با شيطنت ابروهاش رو بالا مي اندازه و) :
- کلمات قصار ، لويد . کلماااا...تِ ... قصار .
...
هيچوقت به پسره دست نزدم ، لعنتی . هيچوقت . دست به يه تار موی سر لعنتی کوچولوش نزدم . اون مادرقهبه رو دوست دارم . همه کاری براش می کنم . هر کاری . اما اون فاحشه ! تا وقتی زنده باشم ... نمی ذاره اتفاقی رو که افتاده فراموش کنم . البته يه دفعه بهش صدمه زدم ، خوبه ؟ ولی يه تصادف بود . کاملا غيرعمد . ميتونه برای هر کسی اتفاق بيفته . سه سال لعنتی پيش بود! عنتر کوچولو تمام کاغذهای منو ريخته بود کف اتاق . تنها کاری که کردم از زمين بلندش کردم . يه عدم هماهنگی عضلانی لحظه ای . منظورم اينه که ... يه ذره انرژی اضافی ... در لحظه ، در لحظه .
... قطع به صحنه ء دويدن وندی در راهرو و آمدنش بسوی «گلد روم» و جک در دقيقه ء ۶۹ فيلم (۶ دقيقه حذف) که در نسخه ء تلويزيون موجود بود .
* دقيقه ء ۷۰ تا ۷۱ ام فيلم جهت حذف پوسترهای اتاق آقای هالوران (سرآشپز) قطع شد.
* از دقيقه ء ۷۲:۳۰ تا دقيقه ء ۷۶ (مواجهه ء جک با زن موهوم اتاق ۲۳۷) نيز قطع شده است .
* از دقيقه ء ۸۲ (ورود مجدد جک به سالن «گلد روم» و مجلس رقص دهه ء ۱۹۲۰ تا ريختن مشروب روی او توسط «گريدی» و رفتن آنها به دستشويی برای پاک کردن ژاکت جک) تا دقيقه ء ۸۵ نيز حذف شده است .
از ۴ بخش حذف شده ء بالا جمعا به ميزان ۱۸:۳۰ دقيقه ، به استثنای بخش حذف پوسترها که جز کوتاه کردن مهلت تنفس و تضعيف فرود موقت دراماتيک اثر مخرب ديگری بجا نگذارده ، حذف بقيه ء قسمتها باعث عدم تفهيم معانی پاراسايکولوژيک حضور ارواح در هتل «اوورلوک» بوده و مانع تمايز کامل دوبخش مفهومی روانشناسانه و فوق روانشناسانه ء داستان می گردد . مضافا اينکه مجموعا حدود ۱۸ دقيقه بازی درخشان و فوق العاده ء جک نيکلسون و بازی گيری استادانه و کار با ديالوگهای موثر کوبريک در نقطه عطف اثر را از دست می دهيم . بهرحال پخش اين نسخه فعلی فرصتی مغتنم بود برای عزيزانی که تابحال موفق به ديدن اين شاهکار مسلم سينمای وحشت نشده بودند ، هر چند ناقص ديدن اين آثار قدرت تمييز بينندگان را مخدوش می سازد .